Ўзбекистон. Ўта сиёсий саводсизлик?! (2019)

асосий эркинликлар, демократия, Инсон Ҳуқуқлари, Коррупция, мақолалар, ўиҳж Add comments

Mar 012019

Мен олдинги “Ўзбекистон. Шавкат Мирзиёев. Ўта иқтисодий қолоқлик?! (2019)” номли мақолам ва видеода Ўзбекистон иқтисоди ўта қолоқ ҳолатида эканлиги ҳақида батафсил тўхталиб ўтган эдим.[1,2].

Мақола ва видеодан иқтибос:”Ўзбекистоннинг АЖБ ЯИМси ($1,560) дунёнинг ўртача АЖБ ЯИМсидан ($11,673) қарийб 7 баравардан кўпроқ кам (7,48).

Ўзбекистоннинг АЖБ СОПси ($7,810) дунёнинг ўртача АЖБ СОПсидан ($18,961) 2 баравардан кўпроқ кам (2,43).

Ўзбекистоннинг иқтисодий кўрсаткичлари дунёнинг ўртача иқтисодий кўрсаткичларидан 2 баравар кам бўлса, Ўзбекистоннинг иқтисодини қолоқ дейишимиз мумкин. Бироқ Ўзбекистоннинг АЖБ ЯИМси дунёнинг ўртача АЖБ ЯИМсисдан 7 баравардан кўпроқ, Ўзбекистоннинг АЖБ СОПси дунёнинг ўртача АЖБ СОПсидан 2 баравардан кўпроқ орқадалигини баралла ўта иқтисодий қолоқ дейишга мажбур бўламиз. [3,4].

2018-йилнинг декабрида Халқаро рейтинг агентликлари Fitch va Standard & Poor’sлар Ўзбекистоннинг АЖБ ЯИМси $1,200га тенглигини аниқлашган эди. Бу кўрсаткич бўйича олганда Ўзбекистоннинг иқтисодий аҳволи янада аянчлилиги аёнлашади. [5].” Иқтибос тугади.

Мен яна мақола ва видеода марҳум диктатор Ислом Каримов давридан мерос бўлиб қолган Ўзбекистон иқтисодининг кўпроқ эркин эмаслиги, сиёсий эркинликларнинг жуда чекланганлиги ва коррупция даражасининг жуда юқорилиги асосий сабаблар эканлиги таъкидлаб ўтгандим.

Мақола ва видеодан яна иқтибос:”Зеро,Ўзбекистоннинг иқтисодий эркинлик кўрсаткичи 152-ўринда бўлган пайтда 51.5 баллга тенг эди, 2019-йилда эса 140-ўриндалагида 53.3га тенг.[6].

Дунё мамлакатлари орасида 12 поғонага кўтарилган бўлсада эркинлик кўрсаткичи атиги 1.8 баллга яхшиланган бўлиб ҳамон кўпроқ эркин бўлмаган (Mostly Unfree) мамлакатлар қаторида.

Сиёсий эркинлик кўрсаткичи бўйича Ўзбекистон 9 балл билан Тожикистон ( 9 балл ) даражасига эришган ва албатта Шимолий Кореадан ( 3 балл ), Туркманистондан ( 2 балл ) анча узоқлашган. Бироқ, дунёнинг энг эркин мамлакатлари Финляндия ( 100 балл ), Норвегия ( 100 балл ), Швециялардан ( 100 балл ) жуда кейинда ва ҳаттоки Афғонистон (27 балл), Эрондан (18 балл) ҳам сиёсий эркинликлар бўйича орқада. [7].

Умуман олганда Ўзбекистон ёмонларнинг энг ёмонлари бўлган 13 мамлакат қаторида.[8].

Ўзбекистонда коррупция кўрсаткичи (Corruption Perceptibility Index) 2018-йилда 22 балл билан дунёнинг 180 мамлакати қаторида 157-ўринни эгаллаган бўлса, 2019 – йилда 23 балл билан 158 – ўринни эгаллади. Ўзбекистоннинг коррупция кўрсаткичи 1 баллга яхшилангани билан дунёнинг бошқа мамлакатларида коррупция кўрсаткичи Ўзбекистонга нисбатан кўпроқ яхшилангани учун Ўзбекистон 157 – ўриндан 158 – ўринга тушиб қолган. [9].

Ўз ўзидан иқтисоди кўпроқ эркин бўлмаган, сиёсий эркинмас, коррупция бўйича дунёнинг энг коррупциялашган 20 мамлакати қаторида бўлган Ўзбекистонда аҳоли жон бошига ишлаб чиқарилган ялпи маҳсулот ва кўрсатилган хизматлар АЖБ ЯИМ (GDP per capita) ва АЖБ СОП (сотиб олиш паритети) (PPP per capita) ҳам ўта иқтисоди қолоқ мамлакатлардек бўлади?!”. Иқтибос тугади.

Ўзбекистонда ишбилармонлар ва тадбиркорлар партияси Ўзбекистон либерал-демократик партияси (ЎзЛиДеП) 2003 йилдан бери фаолият олиб боради. Партия етакчиси: Махаматжон Аҳмедович Аҳмеджонов. Маълумоти олий, иқтисодчи.

Бу партиянинг қонунчилик палатасида 52 аъзоси депутат мақомида фаолият кўрсатади. Эслатиб ўтмоқчиман, Олий Мажлисда 250 депутат, Қуйи палатада 150, сенатда 100 депутат фаолият олиб боради. [10].

Марҳум диктатор Ислом Каримов 2007 ва 2015 йилларда ва жорий президент Шавкат Мирзиёев 2016 йилда ЎзЛиДеП томонидан президентликка номзод этиб кўрсатилган.[11,12].

Бироқ, бу партия 16 йиллик фаолияти давомида бирон марта Ўзбекистон иқтисоди кўпроқ эркин эмаслиги, сиёсий эркин эмаслиги, энг ёмонларнинг ёмони бўлган 13 мамлакат қаторида эканлиги ва Ўзбекистон коррупция ботқоғига ботиб қолганлиги ҳақида лом мим демаган. Ўзбекистоннинг иқтисоди ўта қолоқлиги ҳақида ҳам чурқ этмаган.

Партия ўз номи билан либерал-демократик партиядир, яъни либерал ва демократик қадриятлар учун курашиши керак. Лекин, бу партия либерал, демократик қадриятлар учун курашмайди. Марҳум диктатор Ислом Каримовни олқишлаш билан банд бўлган. Ҳозирги кунда президент Шавкат Мирзиёевни олқишлаябди.

Ўзбекистонда хусусий мулк эмас, давлат мулки ҳукмрон!

Ўзбекистонда эркинлик, демократия йўқ!

Эркин, демократик сайловлар йўқ!

Мустақил суд тизими йўқ!

Мустақил парламент йўқ!

Сиёсий мухолифат йўқ!

Сиёсий рақобат йўқ!

Интернет эркин эмас, эркин матбуот йўқ!

ЎзЛиДеП буларни билмайдими?! Билсаям,билмасаям ЎзЛиДеПнинг либерал,демократик ғоялар учун курашмаслиги унинг сиёсий саводсизлигини кўрсатади.

На иқтисодий,на сиёсий эркинлик бўлмаган Ўзбекистонда 28 йилдан бери аввал марҳум диктатор Ислом Каримов, ҳозирда президент Шавкат Мирзиёев томонидан эркин,демократик жамият қурамиз деб сафсата сотилганини,сотилаётганини ЎзЛиДеП билмайдими, Ўзбекистон халқ демократик партияси билмайдими, Ўзбекистон адолат социаль демократик партияси билмайдими, Ўзбекистон миллий тикланиш демократик партияси билмайдими, Ўзбекистон экологик партияси билмайдими?!

Қолаверса, Ўзбекистон ватандошлари, Ўзбекистон жамияти билмайдими?

Наҳотки, Ўзбекистон жамияти шунчалик сиёсий саводсиз бўлса?!

Ўзбекистон Республикаси конституцияси бўйича Ўзбекистон эркин, демократик мамлакат. [13].

2-модда.

Давлат халқ иродасини ифода этиб, унинг манфаатларига хизмат қилади. Давлат органлари ва мансабдор шахслар жамият ва фуқаролар олдида масъулдирлар.

13-модда.

Ўзбекистон Республикасида демократия умуминсоний принципларга асосланади, уларга кўра инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни, қадр-қиммати ва бошқа дахлсиз ҳуқуқлари олий қадрият ҳисобланади.

Демократик ҳуқуқ ва эркинликлар Конституция ва қонунлар билан ҳимоя қилинади.

Реал ҳаётда эса марҳум диктатор Ислом Каримов даврида шафқатсиз, зулмкор ва мустабид диктатура ўрнатилган эди, президент Шавкат Мирзиёев даврида эса иқтисоди кўпроқ эркинмас, сиёсий эркинликлар чекланган ва коррупция ботқоғига ботган авторитар режим.

Наҳотки, Ўзбекистон жамияти ДХХ,ўзбек милициясининг ва пропоганданинг исканжасидан чиқиб кета олмаса?!

Наҳотки, ўзбек мухолифати доҳийлари Абдураҳим Пўлатов ( Бирлик халқ ҳаракати партиясини ва олдин шу номдаги ҳаракатни 30 йилдан бери бошқариб келябди), Муҳаммад Солиҳ ( Эрк демократик партиясини 29 йилдан бери, Ўзбекистон халқ ҳаракатини 8 йилдан бери бошқариб келябди), Баҳодир Чориевлар ( Бирдамлик халқ демократик партиясини ва олдин шу номдаги ҳаракатни 15 йилдан бери бошқариб келябди) демократик партия ва ҳаракатларда етакчилар 5,10 йилда алмашиб туришларини билишмаса?!

Наҳотки, ўзбек жамияти ўта сиёсий саводсизлигича қолаверади?!

Абдужалил Бойматов

Ўзбекистон Инсон Ҳуқуқлари Жамияти вице президенти.

1– март, 2019-йил.

Дублин, Ирландия.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Абдужалил Бойматов. Ўзбекистон. Шавкат Мирзиёев. Ўта иқтисодий қолоқлик?! (2019). 22.02.2019.

( http://uz.hrsu.org/archives/9438 ).

2. Абдужалил Бойматов.Ўзбекистон. Шавкат Мирзиёев. Ўта иқтисодий қолоқлик?! (2019). Видео. 23.02.2019. ( http://uz.hrsu.org/archives/9440 ).

3. International Monetary Fund. 2019.GDP per capita, current prices. U.S. dollars per capita(https://www.imf.org/external/datamapper/NGDPDPC@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD ).

4. Statistics Times.GDP Indicators 2019

( http://statisticstimes.com/economy/gdp-indicators-2019.php ).