Эврил Турон: ЁРҒУЧОҚ. МУҚАННА НИДОСИ.

Кириш сўзи

“ Муқанна нидолари”ни мен ўтган асрнинг етмишинчи йилларида ёзганман. Замон қалтис эди. Шунга уни эрксевар бир йўлдошимга берганман. Яшириб қўйишга.

Қамоқдан чиққанимдан кейин у “ Муқанна нидолари”ни менга қайтарди. Кўп ўтмай ўзи узлатга кетди. Тангри унинг охиротини ёруғ қилсин!

Азиз ўқувчи , ҳали ҳеч ерда босилмаган бу нидоларни сенинг ихтиёринга топшираман.

Эврил Турон.

 

Эврил Турон

ЁРҒУЧОҚ

(ЎТТИЗИНЧИ ЙИЛЛАР МАНЗАРАСИ)

Ҳорғин – ҳорғин айланади ёрғучоқ

Минг йил кечароқ…

Синган ёрғучоқ…

Буғдой янчган эди унда Ойтўлди.

Арпа янчар энди унда Ойбўлди.

 

Ойбўлдининг эри қамоқда ўлди,

Шўрлик хотин олти бола – ла қолди.

Миллионлар каби унинг эри ҳам

Туҳмат билан ёпилганди , не алам!

 

Эшбой эди зўрлик, эгрилик ғови

Тузум унга айб қўйди: “ Эл ёви “.

Агар юртда имон бўлса омонат

Элни ич – ичидан йитар хиёнат…

 

Она тўнғич қизин узатди эрга,

Бир қашшоқ кишига, манглайи шўрга.

Тошбой, Қўшбой: “Нон” деб очликдан ўлди,

Кенжа қизи Гулой “ Ота !” деб сўлди.

 

Мардикорга кетган нори қайтмади.

Узун йиллар шунқорини излади.

Бироқ ҳеч ким аниқ бир гап айтмади

Юзи самон она куйиб бўзлади.

 

Қайғу – ғамлар Ойбўлдини қилди чўп,

Қўни – қўшни уруғлари бўлди тўп.

Тул хотинга ачиндилар, ёрдилар кўнгил:

“ Элга келган бало…”

“ Кимга ҳам енгил?..”

“ Бу кунлар ҳам ўтар – да,сал сабр қил…”

“ Ўзингни ҳам ўйла, умр кечмас бир ҳил…”

 

Рўзғор ўлсин, тугаб – битди егулик,

Сотишга ҳам йўқда, сабил, дегулик.

Куни қолди супургининг донига,

Қасд этмоқчи бўлди у ўз жонига.

Аммо болаларин ўйлади она,

Шайтон васвасини ҳайдади ёна,

Тун-кун тикди чопон, қавиди кўрпа,

Бунга бори берди бир сиқим арпа.

 

Қишлоқ оқсоқоли ҳам берди таскин:

“ Эл бошига тушган иш – да, чидагин.

Қара, пишак, эшак, итлар қолди кам…

Кунжарадан шишиб ўлди кўп одам.

Бола, баданларин сотганлар туман.

Юртда кимга осон?

Кам қолди имон…”

 

Ҳорғин – ҳорғин айланади ёрғучоқ

Минг аср кечароқ…

Синган ёрғучоқ…

Боғдон, 1975.

Эврил Турон

МУҚАННА НИДОСИ

Одамзотни ютаётган гўристонлардек

Ёруғликни ютаётир кўр қоронғилик.

Қор бўрони изғир еру – кўкни қақшатиб,

Тўкилган кулбалар кўринар мунгли, ғариб.

Ўлатдек изиллар, не бор янчиб, билмай чек,

Увиллар борлиқни тилка – пора этгудек.

Саждагоҳлар бир – бир қулар, инграб, сочилиб.

Мазорларни топтар, боғларни қилар вайрон

Не тирик жон бўлса сиқар, йитар беомон.

 

Оламни измига салмоқ истар ёсумон…

Бир ёруғ кўринмас, ё кўринмас бирон жон.

Фақат кўчаларда изғирлар очофат итлар,

Баданларда ғужғон ўйнар қон ташна битлар.

 

Йиқиқ ўтёна¹лар, қамоқлар, зиндонлардан

Келар йиғи, нола, қарғиш, сўкиш, нидолар.

Қул, тул бозорлари бўзлаюр бўғовлардан

Ҳеч биридан чиқмас, лек, “ Эрк “ деган садолар.

 

Гар чиқмаса қуёш, чекинмас қоранғилик,

Тинмас бўрон, давом этаверар доғулик…

Боғдон, 1971.