Ўзбекистон: Мамлакат ичкарисида ишлаб чиқарилаётган маҳсулотлар “Мазза”ми ё бемаза?

Ҳозир аниқ эсимда йўғу,бир гап қулоғимга чалинганди.

Эшитишимча,қай бир давлат (адашмасам,немислар эди,чамаси) фуқаролари ўз мамлакатлари иқтисодиётига ҳисса қўшиш мақсадида фақат ўз юртларида ишлаб чиқарилган автомобилларни харид қилишаркан.

Ватанпарварликни қаранг!!!

Ўрнак олса арзийди.

Кўнглинг фахр ва ифтиҳорга тўлиб ўз давлатинг ишлаб чиқарган машинани миниб юришга нима етсин!  Нақадар ёқимли манзара!

Мен ҳам Ўзбекистонлик юртдошларимизнинг ҳар бири ана шундай фидойиликка қодир бўлишларини истардим. Ўзим биринчи навбатда,албатта.

Ўша эшитганларим онгимга сингиб қолгани учунми,ва ё бунингдек ватанпарварлик менга жуда маъқул бўлганлиги учунми,билмадим,  ҳар гал нимадир харид қилиш учун бозор ёки дўкон айлангудек бўлсам,негадир ўзимнинг ҳам фидойилик қилгим келаверади:нуқул ўзимизда ишлаб чиқарилган товарларни харид қиламан – шу йўл билан ўзимча Ўзбекистон иқтисодига ҳисса қўшаётган кишидек суюниб ҳам қўяман.Зотан,ҳорижнинг,дейлик Россиянинг олий навли колбаса маҳсулотлари,майонез,яшил нўхатча –(«зелёный горошек») ёки ширин маккажўхори («сладкий кукуруз») каби консервалари турганида,ўша маҳсулот турларнинг айнан “Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган”, деган ёрлиқ ёпиштирилганига   харидор бўлганимда,айрим сотувчилар “қурумсоқ” дегандек ёвқараш қилишса,атрофимдаги таниш-нотанишлар эса,“қўл калталиги,камбағаллик қурсин”,дегандек ачиниш билан термулишади.

Шунақа,бизда,аҳоли онгида,  “чет элники дейишса хўрозқандни ҳам ётиб ялаш” киборлик,ўз маҳсулотларимизга ишқибозлик камбағаллик белгиси деган тушунча,айтиш мумкин бўлса,“ғоя” шаклланиб қолган. Бежизга бундай фикр бунёд бўлмаган,албатта.

Аслини олганда,шусиз ҳам олаётган тўрт танга ойлик маоши ғор деб аталувчи рўзғорнинг бўйнига ёқа бўлса,елкасига енг,йиртиғига ямоқ бўла олмайдиган шундайин бир шароитда хориждан келтирилган маҳсулотни фалон пулга сотиб олиши зарур кептими кишига?

У ҳолда ўз маҳсулотимиз турганида чет элникини оламан,деб чиранишга бало бормиди,дерсиз?

Ҳақсиз. Ҳамма гап ана шунда-да.

Аҳоли азборойи мажбурлигидан шундай қилишади,агар билсангиз.

Нега?

Сабаби,омма онгининг ўтмаслашувида десангиз,адашасиз.

Бор муаммо Ўзбекистонда ишлаб чиқарилаётган  товарларнинг,хусусан,озиқ-овқат маҳсулотларининг сифатсизлигида.

Тан олишимиз керак,ўзимизда аксарият маҳсулотлар “мендан кетгунча,эгасига етгунча” қабилида ишлаб чиқарилади. Айниқса,аксарият тадбиркорларимиз озиқ-овқат маҳсулотларини тайёрлаш жараёнида “ҳам бўйидан,ҳам энидан уришга” устаси фаранг бўлиб кетишган.

Бошқа товарларни қўя туринг,мана,биргина озиқ-овқат маҳсулотларини олайлик:айтайлик,айрим колбасаларни танаввул қилсангиз,кўнглингиз озса ҳам очиғини айтишга мажбурман,қўполликка йўймайсиз,худди ҳожатхонага мўлжалланган қоғозни чайнагандек бўласиз. Рости,ишонинг,лоф қилаётганим йўқ.

Одамлар орасида юрсангиз “Ўзимизда ишлаб чиқарилаётган колбасаларга ишлатиладиган гўштга «туалетный бумага» аралаштиришармиш”,деган гапларни эшитасиз.

Бу сўзлар қаердан сизиб чиққанини аниқ айта олмайману,Ўзбекистонда ишлаб чиқарилаётган озиқ-овқат маҳсулотларининг харидори сифатида айрим сосиска ва колбасаларда “туал. бумага” “таъми” мавжудлигига гувоҳлик беришим мумкин.

Ишонмайсизми? У ҳолда килоси 7-8 минг сўм турадиган сосиска,ёхуд 1 “палочка”си 6-7 минг сўм сотилаётган Ўзбекистонда ишлаб чиқарилаётган колбаса маҳсулотларини синовдан ўтказиб кўринг,ўзингиз амин бўласиз.

Ёки бўлмаса,болаларга мўлжалланган турли ширинликлар,шоколадларни олайлик. “Сувдан ҳолва ясашган”. Бу бор гап.

Нафақат болаларга аталган ширинликлар,умуман олганда,конфет маҳсулотлари,айрим шоколадларни есангиз,бир ҳафта давомида кекирдагингизда маргарин ёғи “кил-киллаб” туради.

Шубҳангиз бўлса,1 килограмми 10-12 минг сўм (арзони-да бу!) турадиган исталган шоколаднинг таъмини татиб кўришингиз мумкин. Кўнглингиз айнийди.

Лекинчи,ушбу озиқ-овқат маҳулотларининг ташқи қиёфасига,қадоқланишига гап йўқ. Кўринишидан от ҳуркади-я!:“сирти ялтироқ,ичи қалтироқ”,деб худди Ўзбекистонимизда ишлаб чиқарилаётган озиқ-овқат маҳсулотларига айтилган бўлса ҳечам ажабланмайман.

Тўғри,ўзимизда ишлаб чиқарилган маҳсулотлар хорижникига инисбаттан (зеро нахлардаги тавофут у қадар сезиларли бўлмаса-да) арзону бироқ мамлакатимиз тадбиркорлигига оид товарларнинг сифатсизлигини инобатга оладиган бўлсак,бугуни кунда “қиммат беҳикмат бўлмас,арзон беиллат бўлмас” деган нақл ҳақиқатга айланиб қолмоқда.

Шу боис ҳам “арзоннинг шўрваси татимас” деган ақидага амал қилган аҳолининг ҳориж сақичига ишқибозлигини тушунса бўлади,деб ўйлайман….

Мана,остонада ёз мавсуми. Бу пайт яхна ичимликлар бозори бародирдан келадиган палла,биласиз.

Дўкон пештахталарида тизилиб турган ўзимизда “кашф”  қилинган яхна ичимликларнинг сифати ҳақидаку,асти сўраманг. Айтсам тилим,айтмасам дилим куяди.

Ўзимизда ишлаб чиқарилган маҳсулотларга харидор бўлмай,Ўзбекистоннинг иқтисодига «ҳисса қўшаман» деган ўйда чув тушмай менгина ўлай:куни кеча “ажалим қарсак чалганми” дейман,ёнимиздаги дўкондан ҳажми 3 литрлик “МАЗЗА” деб ёзилган яхна ичимлик сотиб олибман.

“Мазза”нинг ёрлиғига “сокосодержащей напиток” дея ёзиб қўйишганига куясизми яна!

Лекинчи,“Мазза”ни ичиб роса “МАЗЗА” қилдик-да ўзиям,ичбуруғдан.

Ўз пулимга яхна ичимлик эмас,соғлиғимга хатар сотиб олганимни қаердан ҳам билибман.

Оғриқ жон-жонимдан ўтгачгина,“Бу маҳсулот қай бир корхонада ишлаб чиқарилган экан? Судга бериб,шўрини қуритай”,деган хаёлда “Мазза” идишини кўздан кечирдим:

Таассуф:на ишлаб чиқарилган муддати бор ва на сақланиш муддати.

Харид қилаётганимда кўзим қаерда эди-я?!

Буниям қўя туринг,ҳатто ишлаб чиқарувчи корхона номи,манзили ҳам қайд этилмаган.

Адашмасам,бу “Мазза” деганлари “сок” таркибидаги суюқлик эмас,аксинча,  қайнаб совутилган (эҳтимол қайнатилмагандир?!)  3 литр сувга  бир чимдим ранг солинган шунчаки аралашма,қоришманинг айнан ўзгинаси!

Шу каби сифатсиз маҳсулотнинг қоқ пешонасига каттакон қилиб “сифат белгиси”ни  “қоқиб” қўйишганига нима дейсиз?

Ҳеч замонда ишлаб чиқарилган муддати битилмаган,сақланиш санаси кўрсатилмаган,ишлаб чиқирувчи ташкилот номи ва манзили қайд этилмаган маҳсулотга ҳам “сифат белгиси” қўйишадими,ахир?!

Нимадан далолат бу?!

Нима,озиқ-овқат маҳсулотлари сифатини аниқловчи ускуналар замон талабларига,дунё стандартларига жавоб бера олмайдиган бўлиб қолганми,“чарчаб” – “толган”ми?

У ҳолда “Мазза” яхна ичимлигини бирорта Оврўпа давлатига экспорт қилайлик:сифат даражасини аниқлаб беришсин.  Ёки ўзим уларга “посилка” қилиб кўрайми?

Сифатсиз озиқ-овқат маҳсулотларига сифат белгисини “уриб” бериш кимнинг,кимларнинг иши ўзи?!

Мабодо,Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган пойабзал,кийим-кечак сифатсиз бўлса,чидаш мумкиндир.

Нари борса харидор пулига куйиб қолади,холос. Кийим-кечаклар сифатсизлигининг хавфлилик даражаси инсон ҳаёти билан ҳазиллашмаслиги мумкиндир….

Аммо,ўзимизда ишлаб чиқарилган озиқ-овқат маҳсулотлари сифатсиз бўлсачи?!

Мамлакат аҳолисининг,миллатнинг саломатлигига путур етадику!

Бунингдек  йўқотишнинг ўрнини миллиардлар билан,пул билан қоплаб бўладими?

Нима,бойлик,молу давлат,пул илинжида ўзларини тўрт томонга ураётган ишлаб чиқарувчилар,ушбу сохта тадбиркорларнинг сифатсиз маҳсулотларига “сифат белгиси” ёрлиғини ёпиштираётган тегишли идора мутасаддилари наҳотки ана шу оддий ҳақиқатни англашмаса?

Эл саломатлигидан ҳам муҳимроқ нарса бормикин?

Ёки Санэпидстанция корчолонларига,“сифат белгиси” берувчи бекларга,ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимларига,бу каби бошболдоқликларни назорат этишга масъул “қозикалон”ларга фақат “қистир-қистир” – соққа,пора бўлса,бўлдими,битмайдиган иш ҳам битиб кетаверадими,заҳар ҳам зарга айланадими?

Амалдор кимсаларга халқнинг саломатлиги бир пулми?

Нима,бу ҳукуматнинг ўз халқида ҳусумати,қасди борми дейман,нима бало?!

Малоҳат ЭШОНҚУЛОВА

“Бирдамлик” Халқ Демократик Ҳаракати

Ўзбекистон бўлими етакчиси