Ўзбекистон ва Ирландия. Шовқин муаммосини ҳал қилишдаги тафовутлар.

 

Ўзбекистонда 9-қаватли уйларнинг 1-қаватида яшаган эдик. Кўпинча сувлар тошиб, подваллар сувга тўлиб, захлаб ётар эди. Ўзбекистонда сув тошиши, шовқин муаммоларини   аксарият ҳолатларда ҳал қилиб бўлмайди, ҳал қилсангиз ҳам жуда қийинчилик  билан ҳал қилинади.  Ирландияда мана шунақа муаммоларни қандай ҳал қилиниши мен учун номаълум эди.

 Ўзбекистонда машиналар доим сигнал чалиб шовқин солиб ўтади, кўп қаватли уйларда эса радио ёки магнитофоннинг овозини баланд қўйиб эшитиб қўшниларга ҳалақит беришади, маҳаллаларда эса кимдир тўй ўтказаётган бўлса бутун маҳалланинг тинчлигини бузади.  Ҳар қадамда шунга ўхшаш муаммоларга дуч келасиз ва муаммоларни қандай ҳал қилишни билмай қоласиз.   

Ирландияда эса машиналар сигнал чалиб шовқин солмайди, қўшнилар бир-бирига ҳеч қачон ҳалақит бериб тинчлигини бузмайди, тўйларни эса ресторанларда ўтказишади.

Ирландияда муаммоларни Ўзбекистондагига қараганда анча енгил ҳал қилиш имкони бор.

Ирландияда Google излаш тизимига кириб, “шовқин муаммосини қандай ҳал қилиш мумкин”,- деб савол ёзган эдим, бир нечта сайтларда қайси ташкилотга мурожаат қилиш  тўғрисида маълумотлар чиқди, ҳаттоки,шовқин бўйича шикоят хати намунасини ҳам топдим  ва шу бўйича ижарачилар ҳуқуқини ҳимоя қилувчи ташкилотга мурожаат қилдим.  Муаммони шундай йўл билан ҳал қилдик.

2013 йилнинг 29 март Жума куни Ирландиянинг Дублин шаҳридаги биз яшаб турган ижара уйда қанақадир шовқин,

 насоснинг овозимией,  принтердан чиқаётган овозми ёки двигателнинг овозимией шунга ўхшаш овоз эшитила бошлади.   Дастлабки кунлари ниманинг овози эканлигини билолмадик, кейинроқ бир қўшнимнинг айтиши бўйича маълум бўлдики,бу сув насосининг овози экан.
2-3 кун кутдик, балки ўтиб кетар деб, бу шовқин овози тинмади, кечасию-кундузи эшитилиб турди.  Биз 4 қаватли уйнинг 1-қаватида яшаймиз.  Биринчи навбатда рўпарадаги қўшнидан суриштирдим, овоз уникидан чиқмас эди, чунки қўшним эшигини тақиллатиб аҳволни айтганимда , у эшигини очиб хоналарини кўрсатди, унинг квартирасида ҳеч қанақа шовқинли овоз чиқарадиган жиҳоз йўқ эди.  Кейинги навбатда яна бошқа қўшнимникига чиқдик, у айтдики бу сув насосининг овози, иложи бўлса уйни ижарага берган ташкилот (ОDESSA ЕSTATES)га борсаларингиз яхшироқ бўлади деди.

 ОDESSA ЕSTATES -бизга уйни ижарага берган ташкилотнинг номи.

 Уйни ижарага берган ташкилотга икки марта бордим, оғзаки тушунтирдим, қанақадир сув насоснинг овози бизга тинчлик бермаяпти дедим, лекин улар шовқиннни тўхтатиш бўйича ҳеч қандай ҳаракат қилмадилар.  Учинчи марта уйни ижарага берган ташкилотнинг электрон почта манзилига шикоят хати ёзиб  2013 йилнинг 8 апрель куни жўнатдим, бир ҳафта кутдим, яна ҳеч қандай натижа бўлмади.  Шундан сўнг ижарачилар ҳуқуқини ҳимоя қилувчи ташкилот (ТHRESHOLD)га мурожаат қилдим ва турмуш ўртоғим иккаламиз ТHRESHOLDга бордик.

 ТHRESHOLD бу ижарачилар ҳуқуқини ҳимоя қилувчи ташкилотнинг номи.

 Бу ташкилот ижарачиларнинг муаммоларини ҳал қилишга маслаҳатлар ва адвокатлик хизмати бўйича бепул ёрдам кўрсатувчи ташкилот экан. Телефон орқали учрашув вақтини белгиладик ва белгиланган вақтда бордик, эътибор беринг телефон орқали соат неччида боришимизни бир кун олдин келишиб олдик ва белгиланган вақтда бордик.  Келиб-кетувчиларни рўйхатга олиб ўтирадиган ходим билан саломлашиб исм-фамилиямни айтдим ва шу соатга учрашув белгилаганимни айтдим  у ходим хушмуомалалик билан кутиб туришимизни айтди. Тахминан 5-10 минутлар кутдик ва бизни бир ходим хонасига таклиф килди, у хушмуомалалик билан ўзини Патрисия Мартин (Patricia Martin)деб таништирди.  Ҳар бир ходим мижозларга жуда хушмуомалалик билан муносабатда бўлади ва муаммони иложи борича хал килиб беради .
Биз унга уйимиздаги сув насосининг шовқини ҳақида айтдик ва уйни ижарага берувчи ташкилотнинг электрон манзилига жўнатилган хатнинг принтердан чиқарилган нусхасини тақдим этдик.  Ходим хатдан нусха кўчириб олди, савол-жавоблардан сўнг уйни ижарага берган ташкилотга хат жўнатишини маълум қилди ва бир ҳафталардан сўнг қўнғироқ қилишимни айтди.
Биз ижарачилар ҳуқуқини ҳимоя ҳилувчи ташкилотга 16 апрель куни борган бўлсак, эртасига яъни 17 апрель куни шу ташкилот ходимидан хат олдик.  Хатда ёзилишича ижарачилар ҳуқуқини ҳимоя қилувчи ташкилот ходими бизга уйни ижарага берган ташкилотга  жўнатган хат нусхасини,ТHRESHOLD  ташкилоти менинг ҳуқуқларимни ҳимоя қилиши тўғрисидаги шартномани ва яна ТHRESHOLD ташкилотининг маслаҳатчиси билан тузилган шартномани жўнатди.  Мен шу шартномаларга розилик бердим ва имзо қўйиб буюртма почта орқали ижарачилар ҳуқуқини ҳимоя қилувчи ташкилот ТHRESHOLDга жўнатиб юбордим.

Ирландияда хатни оддий почта орқали  жўнатиш €0.25, буюртма почта орқали жўнатиш эса €5.25.
Мени хурсанд қилгани Патрисия Мартиндан хат олганимнинг эртасигаёқ, уйни ижарага берган ташкилот ходимлари биз яшаб турган ижара уйга келиб, хоналаримизга кириб совук сув қандай ишлаётгани, сув жўмракдан оқизилганда чиққан овозни эшитиб кўрди ва нималардир қилди. Кечки пайт эътибор берсак насос шовқини эшитилмади.

Шундай қилиб ТHRESHOLD ташкилотининг ёрдами билан шовқин муаммоси ҳал қилинди.
Шовқин муаммосини ҳал қилиш давомида менда маълум бир тажриба тўпланди. Шу тажрибамни сиз билан ўртоқлашмоқчиман.

Яна бир нарсани эслатиб ўтмокчиман, қайсидир ташкилотга бирор шикоят ёки мурожаат қилмоқчи бўлсангиз албатта телефон орқали қисқа хабар(SMS) ёки электрон почта орқали хат жўнатишингиз тўғрироқ бўлади, чунки оғзаки айтганингизни кейинчалик исбот қилолмайсиз, ёзма равишда жўнатган бўлсангиз ўзингизни қонуний ҳимоя қилишингизда яъни юқори ташкилотларга, судга далил сифатида тақдим эта олиш имконига эга бўласиз.

Мана шу ҳам ўз ҳуқуқингизни ҳимоя қилишнинг бир кўриниши деб ўйлайман. Чунки оғзаки мурожаат қилганингизда сизга хеч ким эътибор бермаслиги мумкин, лекин ёзма мурожаат қилсангиз албатта натижага эришиш имконияти кўпаяди. Бунинг учун сизу-биздан озгина ортиқча вақт талаб қилинади, бошланишида оз-моз қийинчиликлар бўлиши мумкин, 2-3 мартадан сўнг одатий ҳолга айланади.

 Ўзбекистонда эса бунинг аксини кўрамиз, биринчидан қўпол муомалани гувоҳи бўламиз, иккинчидан ҳар бир  қоғоз учун пул тўлайсиз.  Масалан ҳозир йили аниқ эсимда эмас 2008 ёки 2009 йиллар бўлса керак маҳалла комитетига яшаш манзилимни тасдиқловчи справка олиш учун борганимда бланка учун 200 ўзбек сўми беришимни айтишган эди ва яна ўғлимга медицина справкасининг бланкаси учун 500 ўзбек сўми тўлаганман.

 Яна бир нарса Ўзбекистонда бирорта ташкилотга боришдан олдин ҳужжатларингизнинг нусхасини тайёрлаб олиб боришингиз керак бўлади. Ирландияда қайси ташкилотга борсам, ҳужжатларимни асл нусхасини олиб бораман, ўзлари нусха кўчириб олиб ҳужжатларни аслини қайтариб беради.

Ўзбекистондан фарқли Ирландияда демократия ва эркинлик кўрсаткичлари юқори даражада, Ирландияда фуқаролик жамияти кучли.
Ўзбекистонда эса эркинлик  тўла бўғилган, яъни фуқароларнинг ўз мустақил фикрини айтиш, намойишлар ўтказиш эркинликлари чегараланган.

 ФУҚАРОЛИК ЖАМИЯТИнинг хусусиятларидан бири фуқаролар мустақил ташкилотларга уюшиб, эркин уюшмалар,  тузади ва мустақил фаолият олиб борадилар.

Ирландия ва Ўзбекистонга оид баъзи статистик маълумотлар:

Ирландияда аҳоли жон бошига даромад $38.580, Ўзбекистонда эса $1510.

 5 май . 2013 йил.

Ўзбекистон Инсон Ҳуқуқлари Жамияти аъзоси.