Ўзбекистон: ФУТБОЛДАГИ КОРРУПЦИЯ

Совет иттифоқи даврида футбол жамоаларини давлат маблағ билан таъминлар эди. Бизда шу тизим ҳали ҳам ўзгаргани йўқ. Яъни, биз ҳали ҳам Овропа футбол тизимига ўтганимиз йўқ. Бу тизимда жамоаларнинг эгаси бўлади. Улар жамоани бошқариш баробарида ўзларини ҳам, халқни ҳам футболчиларни ҳам манфаатдорлигини таъминлайдилар. Эгаси бўлмаган нарса албатта талон-тарож қилинади. Бу , социализм қоидаси.Бундай тизимдан фойдаланган шоввозлар ўзларининг манфаатлари йўлида миллиардлаб пулларни ўзлаштириб юбормоқдалар.Буни юқори ҳам, қуйи ҳам жуда яҳши билади, лекин бунга ҳеч ким эътибор қаратмайди.Чунки буни бизда исботлаш ўта мушкул.
Ҳуллас биздаги футбол тизими қуйидагича:
Масалан бу йил албатта “Пахтакор” чимпион бўлади. Нега? Чунки ҳамма биладики, Ўзбек футболининг юз йиллиги нишонланадиган, 2012-йил “Пахтакор” биринчи даврада адашмасам еттинчи ўринда кетаётган эди. Иккинчи даврадан бирданига вазият ўзгариб қолди. Ҳакамлар томошобинларни бир тийинга олмаган ҳолатда пойтахт жамоасига кўмаклаша бошлашди. Охири юқори хоҳлаганидек “Пахтакор” ўша йили кутилмаганда чемпион бўлди. Лекин келгуси йили анча шаклланган ўша таркиб билан яна қуйи ўринлардан бирини эгаллади.
Ҳалол ишлаб пул топишнинг иложини топа олмаган жамоларнинг раҳбарлари рақиб жамоа билан келишиб “Биз сизда ютқазиб берамиз, сиз бизда” тизимига амал қиладилар.Ўтган йили бир гуруҳ Наманганлик ишқибозлар вилоят ҳокими Баҳодир Юсупов билан учрашганларида, бир ишқибоз: “Навбаҳор” Бекободга борар экан. “Металлург” бизда 2:1 ҳисобида ютқазди. Келишувга кўра жамоамиз шу ҳисобда у ёқда ютқазар экан. Шунинг учун мен у ерга боришга кетадиган маблағимни стадион қурилишига ўтказиб бераман!”-деди. Ҳозир ҳоким туриб: “Ким Наманганнинг обрўсини бир тийин қилар экан? Ким келишибди?- деб жар солиб юборармикин деб ўйлаган эдик. Лекин ҳоким юқоридаги сўзларни эшитиб кулиб қўяқолди. Ўша ишқибоз айтганидек “Навбаҳор” 1:2 ҳисобида ютқазди.Шу кунларда хокимият стадионнинг қурилишига барча маблағни сарфлаб, “Навбаҳор” жамоаси футболчиларига йил бошидан бери бир тийин ҳам пул бергани йўқ. Сабаби, ўйингоҳнинг таъмири учун кўп пул сарфланганлиги учун футболчиларга пул етмаган эмиш. Унда Май ойининг охирида Наманганда ўтиши кутилаётган “Баркамол авлод” мусобақалари учун давлат томонидан ажратилган пуллар қаерга кетди?
Энди иккинчи ҳолатга эътибор берсак.Маълумки пойтахт жамоалари ўйинларига томошобинлар кириши уятли даражада.”Пахтакор” 1000 сўмдан чипталар нархини белгилабди ( унинг ичида лотареялари ҳам бор экан). Шу ҳақда эълон берибди. Бу шармандалик-ку!? Томошобинлар стадионларда тиқилиб кетадиган водий жамоларини эса футболдаги коррупционер раҳбарлар ҳеч қачон ривожлантирмайдилар. Эътибор бераяпсизми? Томошобини бўлмаган пойтахт жамоаларида пул ҳам бор, мададкорлар ҳам бор. Ишқибозлар ўйингоҳларни тўлдириб ўтирадиган водий жамоаларида ҳар йили пул муъаммоси пайдо бўлади.Бу тизим атайин шакллантирилганга ўхшайди. Ҳар ҳолда ишқибозларнинг фикри шундай.
Келишилган ўйинларнинг тури ҳам хилма-хил.Баъзан очко зарур бўлган жамоаларнинг раҳбарлари ҳамкасблари билан ўзаро алоқага чиқишади. Баъзи виждонли мураббийлар бундай ҳолатга қалбан қарши бўлсаларда, “иссиқ ўринларини” йўқотиб қўймаслик учун раҳбариятнинг келишувига кўнишга мажбур бўлмоқдалар. Агар улар асосий таркиб ўйинчиларини рақиб жамоага ёрдамлашиб юборишларига кўндирсалар маълум суммага эга чиқадилар.Табиийки бундай ишларда қатнашавериб устаси фаранг бўлиб кетган коррупционерлар барини қойиллатишиб, ишқибозларнинг шубҳасига ўрин қолдирмайдилар. Ёки бир жамоанинг асосий ўйинчиси олдиндан маълум суммага келшилган рақиб жамоанинг манфаати учун, олдинги ўйинда атайин ё ҳакам билан тортишиб ёки рақиб жамоа ўйинчисига атайин жароҳат етказиб, ёки ўз жарима майдонларида қўл билан ўйнаб қизил карточка оладилар.Бу асосий ўйинчи ўйинга тушмаса албатта жамоа сустлашади.”Бундай футболчилар сиз билан гаплашганда ҳаммасини тан олишади, лекин, диктафонни ёқишингиз билан”Эй ака қўйсангизчи!-деб тили гунг бўлиб қолади.”- дейди футбол журналистларидан бири.
Мана бу воқеани “Футбол экспресс” газетаси чоп этди: “Фарғона водийсининг икки жамоаси ўртасидаги беллашувда меҳмонларга ортиқча қаршилик кўрсатмай тўп суришлари учун рақиб жамоага яхшигина пул таклиф қилишади.Ҳаммаси ҳамир ичидан қил суғургандек силлиқ кечиб, ҳеч қандай шубҳа-гумонларга борилмаган.Шу тариқа ютуққа эришган клуб раҳбарлари ваъда қилинган пулни кимдан бериб юбориш кераклигини ҳақида “ютқазганлар”га мурожаат қилишган.Шунда фаолиятини якунлаш арафасида бўлган Қирғизистонлик легионерларни жўнатишади. Катта пулни кўрган легионернинг нияти бузилади. У ортига қайтиб ўтирмай қўлида катта сўмкада пул билан уйи томон жуфтакни ростлайди.Ушбу масала юзасидан клуб вакиллари ҳеч кимга мурожаат қила олишмас эди. Чунки пулнинг келиб чиқиш манбааси сўралганда қай тариқа жавоб бериш масъулияти турар эди.”
Бир воқеа водий жамоаларидан бири пойтахт жамоаларидан бирини 2:1 ҳисобида ютган куни чойхонада бўлиб ўтган экан. Буни менга бир мураббий айтиб берди. Хуллас, ютқазган жамоанинг бош мураббийини чойхонада меҳмон қилишади. Мураббий кетиш чоғида бир ҳалтада бир нарсани ҳамманинг кўз ўнгида машинаси ортига солади. Менга воқеани гапириб берган мураббий ҳалтадаги гарла катта суммадаги пул эканини билиб:- Ҳой дўстим бу ишни ҳамманинг олдида ошкора қилманг,бу ҳавфли-деса,- Мени ҳеч кимдан қўрқадиган жойим йўқ!- деб жавоб қайтаради. Албатта, масалан мен бугун менга воқеани сўзлаб берган мураббийга расмий равишда ўша воқеани сўзлаб беришини сўрасам албатта ундан рад жавобини оламан.
Ҳозир бутун дунё бўйлаб келишилган ўйинларга қарши кураш кетмоқда. Бу борада тегишли органлар давлатнинг ҳуқуқ тартибот органлари билан келишган ҳолда, биргалашиб кураш олиб бормоқдалар ва натижалар ҳам чакки эмас.Бундай ишларни ошкор қилишда журналистлар ҳам жомбозлик қилишмоқда. Бизда ҳам шундай ҳайрли ишлар бошланса ҳуқуқ тартибот органларида жон деб ёрдамлашадиган жонкуяр кишилар албатта топилади. Чунки мамлакатнинг номини дунёга танилишида футбол асосий рол ўйнашини юртимиз раҳбарлари ҳам эътироф этишган. Бас шундай экан биз аввало футболимизни коррупционерлардан тозалашимиз, бу соҳада ошкораликни йўлга қўйишимиз даркор. Ички чемпионатимизда адолат ҳукмдор бўлсагина терма жамоамиз, халқаро турнирларда иштирок этаётган жамоаларимиз қандайдир муваффақиятларга эришишлари мумкин.

Носир Зокир
 Ўзбекистон Инсон Ҳуқуқлари Жамиятининг Фарғона водийси бўйича мувофиқлаштирувчиси
27- апрель, 2014-йил.