КИШАНДАГИ ҚИЗ “ҚУТҚУСИ”

 

“Замондош” сайтида эълон қилинган Матлуба Абдураҳмонованинг мухолифат етакчисининг отаси Ҳасан Чориевнинг “зўрлаб номусини паймол этганлиги” ҳақида айтган эртак жанридаги видео-мурожаати хусусида куни кеча айрим фикрларим баён этилган бир мақоламни ўқувчилар ҳукмига ҳавола этгандим…

 Очиғи, кечаги мақоламда Матлубанинг тасвирига эмас, асосан “талваса”сига эътибор қаратгандим.

 Бугун М. Абдураҳмонованинг видео-мурожаатини такрор кўздан кечирарканман, тележурналист сифатида, тасвирдаги айрим ғайритабиий ҳолатларга гувоҳ бўлдим.

 Умуман олганда, Матлубанинг видео-мурожаати тасвирига диққат билан разм солиб кўрдингизми ҳеч?

 Адашмасам, Абдураҳмонованинг интервьюсига яхшироқ эътибор қаратган киши мазкур “репортаж” режиссёри йўл қўйган камчиликларга яққол гувоҳ бўлади.

 Эътибор бериб кўринг-а, интервью бераётган Матлуба Абдураҳмонованинг ўнг қўли кишанда-ку!

 Ҳа, ҳа, ишонаверинг.

 Мабодо, шубҳангиз бўлса, марҳамат, мазкур видео-мурожаатни такрор назардан ўтказиб кўришингиз мумкин:

 Қаранг, қизгинанинг хиёл тепага кўтарилган ўнг қўлида кишан бор.

 

Агарда аҳамият бериб кузатсангиз, 8 дақиқалик интервью давомида Матлуба ўнг қўлини лоақал бир маротаба ҳам ҳаракатга келтирмайди. Гўё қотиб қолгандек, қимирламайди ҳам.

 Матлуба интервью жараёнида ҳиссиётга берилади, йиғлайди ва кўз ёшларини ўнг қўли турганида, негадир чап қўли билан артади.

 Нега?

 Ҳаётий тажрибамиз ва кузатувларимиздан маълумки, одатда биз чап қўлимизни камдан-кам ҳолатда ишлатамиз.

 Асосан одамлар юмушларини ўнг қўли кўмагида амалга оширадилар, тўғрими?

 Матлубанинг ўнг қўли эса эринчоқроқ эканми дейман-да, 8 дақиқа давомида қимир этгиси келмади.

 Шундай экан, сиз нима деб ўйлайсиз, нега энди Матлуба айнан чап қўли кўмагидан фойдаландийкин? Нега энди унинг ўнг қўли ҳаракатга келмадийкин?

 Бунинг боиси нимада сизнингча?

 Видео тасвирни кўздан кечирарканман, шундай хулосага келдим: Матлубанинг ўнг қўли кишанда. Унинг кишан тутган қўлидан видео съёмка қилаётган шахс қочиб кетмаслиги учун куч билан тутиб турибди.

 Шу сабаб ҳам видеотасвир жуда яқиндан – бир хил ракурсда олинган.

 Қисқаси, мазкур “фильм” тасвирида кишанли қиз махсус хизматлар томонидан мажбурий тарзда гапиртирилмоқда.

 Ишончим комил, қизгинани қўйиб юборишганларида борми, албатта у куч ишлатар тизими ходимларининг қўлидан қочиб қутилган бўларди.

 Ҳа, яна бир гап: 8 дақиқалик интервью давомида тасвир 4 бор монтаж қилинган, сўзлар уланган.

 Тележурналист сифатида мен қай ҳолатларда монтаж қилиш зарурати туғилишини жуда яхши биламан.

 Одатда, ўргатилган гап кўнгилдагидек чиқмаса, ёхуд ёд олган жумлалар хотирадан фаромуш бўлганида, одам адашиб кетганида шундай йўл тутилади – монтаж қилинади.

 Ажабо, Матлуба интервьюсининг монтаж қилинишини боиси нимада экан-а? Кадр ортида биз билишимиз керак бўлган яна қандай ҳақиқатлар қолган экин? Буни билиш мен учун жудаям қизиқ….

 Майли, бу гапларни қўя турайлик. Келинг, яхшиси, Матлубанинг интервьюси мазмун-моҳиятини “чақиб” кўрайлик:

 Нима эмиш, у Тошкентга қочиб келганмиш!

 

 “Менга ва қишлоққа бориб онамга тинимсиз таҳдид ўтказганликлари учун Зулайҳо Чориева ва Малоҳат Эшонқуловалардан қочиб Тошкентга келдим. Тасаввур қиласизми, уларнинг қўлига тушиб қолгудек бўлсам, ҳолим нима кечади?” дея аввалдан ўқитилган сўзларни тўтиқушдек такрорлайди у.

 Қанақасига?

 Ахир ўзи айтганидек Матлубанинг жони “хатарда”ку? Унга Эшонқулова ва Зулайҳо отлиғ кимсалар хавф солмоқда. Энди, ўзингиз айтингчи, “қочоқда” юрган, яшринишга мажбур бўлган кимса “Мен Тошкентдаман!” дея аниқ манзилини айтадими? “Эртага АҚШ элчихонасига бораман. Индинига БМТга кираман!” дея хатардаги киши ўз йўл харитасини ўзи “чизиб” берадими?

 Қиёфасини видео тасвир кўмагида интернет орқали жонига хавф солаётган кимсаларга кўз-кўз қиладими?

 

Шахсан мен Матлубанинг номини эшитганману, қиёфасини ҳам, расмини ҳам мутлақо кўрмаганман. Танимайман ҳам.

 

Кўча-куйда рўпару келиб қолгудек бўлсам, танимаслигим аниқ эди…

 Шундай экан, қани бу ерда мантиқ? Яшириниб юрган қиз ростанам унга таҳдид қилишганлари тўғри бўлса, пана-пастқамда яшаб юравермайдими?

 Хўш, бунингдек чўпчакка сиз ишонасизми? Ишона оласизми?

 

 Эй, содда қизалоғим-а, ахмоқ бўлмасанг махсус хизматларнинг айтганларини айтармидинг. Яхши, гапингга бовар қилдик ҳам дейлик: ахир сени “ямламай ютаман деган одамнинг аждари” – Эшонқулова деганлари 14 август куни – Ҳасан Чориевга ҳукм ўқилганини эшитган онидаёқ ўз уйига – Тошкентга қайтиб келган эди-ку? Хўш, сизгинага “устозлик” қилган кишилар бундан бехабармидилар?

 Йўқ, албатта. Махсус хизмат ходимлари менинг “қўланкам”-ку, қандай қилиб менинг қадамимдан хабарсиз қолишлари мумкин?

 Демак, бундан келиб чиқади-ки, куч ишлатар тизимлари Матлуба “шўрлик”ни пойтахтга – атай “аждарҳонинг оғзига” – менинг комимга келтириб ташлашган экан-да-а? Қизиқ-ку…

 Мендан қочаётган қиз биқинимга келиб оладими, узоқроққа отланмайдими?

 Хуллас, мурожаатнинг ҳамма ёғи мантиқсизлик.

 Аслида айб Матлубада ҳам эмас.

 Бор бало мазкур видео-мурожаат – “репортаж”га асос солган муаллифларда. Матн деганларини мантиқли қилиб ёзишмайдими?

 “Чумчуқ сўйсаям, қассоб сўйсин” экан-да-а!

 

Қўлларингдан келмас экан, ўзимга айтмайсанларми, беш дақиқада “ижод” қилиб қўймайманми?

 Бунисиям майли-я, қўллари кишанланган қиз шўрликни куч ишлатиб қайсидир (эҳтимол Тошкентнингдир?) вокзалга келтиришган, денг.

 Угина “шўрлик”ни мажбурий тарзда нақд 8 дақиқа сўйлатишган ҳам.

 

Лекинчи, мазкур “фильм” режиссёрига ҳам қойил қолдим.

 8 дақиқа давомида ҳайҳотдек вокзалда – интервью бераётган Матлубанинг ортидан бирор зоғ ўтмади-я! У ёқ-бу ёғидан одам ҳам юрмади! Ҳатто пашша ҳам учмади. Мана сизга – декорация!

 Умрингизда одамсиз вокзални кўрганмисиз? Шўрлик, Ўзбекистоннинг темир йўл тизими ҳам косод бўлган чамаси: ҳувиллаб ётибди-ю, иримига биттаям йўловчи йўғ-а?!

 Ана сизга эпизоду мана сизга эпизод!

 Менга қолса Матлубанинг видео-мурожаатини “ижод” қилган “фильм” режиссёрига “2” баҳо қўйган бўлардим. Тасвирда ҳаёт йўқ, ҳаётийликдан мутлақо йироқ. Режиссёр деган ҳаёт билан ҳамнафас бўлмайдими – вокзал ҳаётини жонлантириб юбормайдими?

 Бу ҳолатдан ниманинг “таровати” таралмоқда, мулоҳаза қилиб кўрингчи?

 Нотабиийлик, носамимийлик, сохтакорликнинг қўланса ҳиди анқимаяптимикин, мабодо?

 Ҳали юқорида ҳам айтдим. Такрорлайман: бекорга ўзбеклар “Чумчуқ сўйсаям, қассоб сўйсин” дейишмаган.

 Телеоператор – тасвирин олса, режиссёр – саҳна ишларига, тасвир сифатига сайқал берса, махсус хизмат ходимлари ҳам илинган ишга ўзларини уриб, шарманда бўлмасдан, қўлларидан келадиган ишни қилишса дейман-да.

 Акс ҳолда бунингдек ўқувсизликлари оқибатида бутун Ўзбекистонимизни уятга қўйишади-ку-а, нима дедингиз?

 

 Малоҳат ЭШОНҚУЛОВА

 мустақил журналист