Apr 072018
 

Марҳум диктатор Ислом Каримов даврида ва мустақил Ўзбекистоннинг иккинчи президенти Шавкат Мирзиёевнинг вилоятларга ташриф буюрганида вилоят ва туман хокимларининг кўзбўямачиликлари жамоатчиликнинг норозиликларига ва баҳс-мунозараларга сабаб бўлар эди.

Лекин, кутилмаганда президент Шавкат Мирзиёев томонидан иккита ижобий иш қилинди.

Шавкат Мирзиёевнинг биринчи кўзбўямачилик бўйича қилган ижобий иши 2018-йилнинг 14-март куни Самарқанд вилоятининг Каттақўрғон туман марказидаги 42-умумтаълим мактабининг меҳнат ўқитувчиси Диана Еникеевани Сув омбори қишлоғидан ўтувчи автомобиль йўлини тозалашга олиб чиқилган пайтида КаМАЗ юк машинаси уриб юборганлигини ўрганган журналист Каримберди Тўрамурод тақдири билан боғлиқ.

Журналист Каримберди Тўрамуроднинг ўрганиб аниқлаши бўйича ўқитувчилар йўл четини тозалаш ишлари билан машғул бўлган. Диана Еникеевани катта тезликда келаётган юк машинаси уриб юборган. Диана бир юк машинасига юкланиб касалхонага олиб борилган, лекин касалхонага етиб боргунча унинг жони узилган бўлган. 42- мактабдан 10 нафар ўқитувчи президентнинг келишига трассани тозалашга мажбуран олиб чиқилган.[1].

Каримберди Тўрамуроднинг Диана Еникееванинг фожеасини маҳаллий матбуотга олиб чиқиши, яна бу фожеани кўплаб чет оммавий ахборот воситаларида ёритилгани, жамоатчиликда фожеа бўйича кўп норозиликларга ва баҳс-мунозаларга сабаб бўлди. Журналистга нисбатан Самарқанд вилоят хокимияти ва Каттақўрғон туман хокимияти томонидан таъқиб-тайзиқлар бошланди.[2].

Унга нисбатан телефон орқали қўрқитишлар, уйидан чиқаётганида уни машина босиб кетишига озгина қолиши ва ҳоказолар. Журналист ўзига бўлаётган таъқиб-тайзиқлар ҳақида Озодлик,BBC ва бошқа ОАВга интервью берди.[3].

Унинг интервьюси президент Шавкат Мирзиёевнинг қулоғига етиб борган кўринади, Ўзбекистон Бош прокуратураси журналистни ўз ҳимоясига олди.[4].

Президент Шавкат Мирзиёевнинг иккинчи ижобий иши унинг 30-март куни Жиззах вилоятига борганида янги қурилган “Зарбдортекстиль” ширкати билан танишишига боғлиқ.

Зарбдорда Қишлоқ ҳўжалик ва иқтисодиёт коллежи қизлари иш билан таъминланган ёшлар ролини ўйнаб берганди, президентга бу қизлар янги ишга кирган тикувчилар сифатида таништирилганди.[5].

Озодлик манбалари бу ҳодисани “президент учун уюштирилган шоу” деб аташганди. Негаки “Зарбдортекстиль” ҳали ишга туширилмаган корхона бўлган. “Зарбдортекстиль” кўзбўямачилиги Озодликда ёритилгандан кейин кўплаб оммавий ахборот воситаларида ёритилди ва дунё жамоатчилиги бундан хабардор бўлди. Президент Шавкат Мирзиёев Зарбдор тумани хокими Санақул Анқаевни 3-апрель куни ишдан бўшатган. Бу ҳақда Ц-1 вебсайтида чоп этилди.[6,7].

Бундай кўзбўямачиликлар ҳақида бундан олдин ҳам кўплаб хабарлар оммавий ахборот воситаларида ёритилганди.[8,9,10].

Вилоят ва туман хокимларининг кўзбўямачиликлари марҳум диктатор Ислом Каримов даврида Ўзбекистондаги оммавий ахборот воситаларида ёритилмас эди. Асосан, Озодлик, BBC, Америка овози, фергана.ру ва бошқа ўзбек инсон ҳуқуқлари ва мухолифат ташкилотларининг веб сайтларида ёритиларди.

Президент Шавкат Мирзиёев даврида бу кўзбўямачиликлар Ўзбекистондаги оммавий ахборот воситаларида ёритила бошланди.

Оммавий ахборот воситаларида бу кўзбўямачиликлар вилоят ва туман хокимлари томонидан амалга оширилади деган жамоатчилик фикри яратиляпти.

Ўзбекистон ватандошлари вилоят ва туман хокимларининг кўзбўямачиликларидан Ўзбекистон президентининг хабари йўқ деб ўйлайдилар. Президентни хабардор қилсак, президент бу хокимларни жазолайди ва бу кўзбўямачиликлар қайта такрорланмайди деб ўйлашади.

Бу кўзбўямачиликлар нафақат вилоят ва туман хокимлари томонидан уюштирилади ҳаттоки, президент Шавкат Мирзиёев томонидан ҳам уюштирилади. Президент Шавкат Мирзиёев томонидан уюштирилган кўзбўямачиликларга бир нечта мисол келтираман:

1.Марҳум диктатор Ислом каримов вафотидан кейин Ўзбекистон конституцияси бўйича вақтинчалик Ўзбекистон президенти вазифасини Сенат раиси Ниғматулла Йўлдошев бажариши керак эди. Лекин Ўзбекистонни вақтинчалик президенти вазифасини Бош вазир Шавкат Мирзиёев бажарди. [11];

2.Шавкат Мирзиёев эркин, демократик бўлмаган, сохта сайловларда президент этиб сайланди. Ўзбекистон тарихида бирон марта эркин, демократик сайловлар бўлмаган. Шу сабабли Ўзбекистон ватандошлари эркин, демократик сайловлар нима эканлигини билмайдилар;

3.Президент Шавкат Мирзиёев БМТ Бош ассамблеясининг (19.09.2017) 72-сессиясида сўзлаган нутқида ва Ўзбекистон халқини конституция куни билан табриклаган нутқида (07.12.2017) мажбурий меҳнатга барҳам берилганини айтган эди.[12,13,14];

4.Ўзбекистон оммавий ахборот воситалари ватандошларга мамлакатда эркин, демократик жамият қуряпмиз деб тарғибот-ташвиқот ишларини олиб боради, аслида марҳум диктатор Ислом Каримов даврида ўта шавқатсиз диктатура хукмрон эди. Шавкат Мирзиёев президентлиги даврида, ҳозирда бу авторитаризм анча юмшаган.

Президент, вилоят ва туман хокимлари кўзбўямачиликларига барҳам берса бўладими?

Менинг фикрим, ҳа, албатта барҳам берса бўлади. Дунёнинг 90тача эркин, демократик ва ривожланган мамлакатларида бундай кўзбўямачиликларга барҳам берилган. Ўзбекистонда эркин, демократик жамият қуриш учун кучли фуқаролик жамият зарур, кучли фуқаролик жамият қуриш учун ўрта синф шаклланиши керак. Афсуски, Ўзбекистонда на ўрта синф шаклланган, на фуқаролик жамияти.

Абдужалил Бойматов

Ўзбекистон Инсон Ҳуқуқлари Жамияти вице президенти.

7апрель, 2018-йил.

Дублин, Ирландия.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Мирзиёев келишига кўча тозалашга олиб чиқилган 23 яшар ўқитувчини машина босиб кетди. 15.03.2018. ( https://www.ozodlik.org/a/kucha-tozalashga-olib-chiqilgan-uqituvchini-mashina-bosdi/29101801.html ).

2. Диананинг ўлими юзасидан вилоят ҳокими раддия берди. Туман ҳокимлиги “раддия”сини рад қилди. 19.03.2018. ( https://www.ozodlik.org/a/uzbek-uzbekistan-diana-majburiy-mehnat-oqituvchi-hashar/29109161.html ).

3. Каримберди Тўрамурод: Эркин бўлишга уринаëтган матбуотни қўрқитиш бошланди. 26.03.2018. ( https://www.ozodlik.org/a/diana-samarqand-majburiy-mehnat-karimberdi-toramurod/29124907.html ).

4. Журналист из Самарканда перестал опасаться за свою жизнь. 29.03.2018. ( https://centre1.com/uzbekistan/zhurnalist-iz-samarkanda-perestal-opasatsya-za-svoyu-zhizn/ ).

5. Президент учун шоу – Коллеж ўқувчилари ишга тушмаган завод ишчилари ролини ўйнаб берди. 30.03.2018. ( https://www.ozodlik.org/a/prezident-mirziyoyev-jizzah-zarbdor-tekstil-kollej/29135680.html ).

6. Президент матбуот котибининг Мирзиёевга қилинган кўзбўямачиликдан “хабари бор”. 03.04.2018. (https://www.ozodlik.org/a/29141482.html ).

7. Хоким в Джизакской области поплатился за показуху для президента. 05.04.2018. ( https://centre1.com/uzbekistan/hokim-v-dzhizakskoj-oblasti-poplatilsya-za-pokazuhu-dlya-prezidenta/ ).

8. Мирзиёев учун сохта парникларни энди Самарқандда қуришмоқда (ВИДЕО). 16.03.2018. ( https://www.ozodlik.org/a/parnik-issiqxona-samarqand-andijon-mirziyoyev/29104200.html ).

9. АНДИЖОН – “Бир пайтлар Каримовга кўзбўямачилик қилинган эди, энди эса Мирзиёевга!”. 25.03.2018. ( https://www.ozodlik.org/a/sizdan-telegram-uy/29122447.html ).

10. Сергелидаги Президент бориб кўрган янги уйлар ярим йилга бормай таъмирталаб ҳолга келган. 06.04.2018. ( https://www.ozodlik.org/a/29149269.html ).

11. Бош вазир Шавкат Мирзиëев конституцияга зид тарзда муваққат президент бўлди. 08.09.2016. ( https://www.ozodlik.org/a/karimov-mirziyoyev-yuldashev-senat-gulnora-lola/27974899.html ).

12. Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида нутқ сўзлади. 20.09.2017. ( http://uza.uz/oz/politics/zbekiston-prezidenti-shavkat-mirziyeev-bmt-bosh-assambleyasi-20-09-2017 ).

13. Шавкат Мирзиёев Ўзбекистон халқини Конституция куни билан табриклади. Тўлиқ нутқ. 07.12.2017. ( https://kun.uz/news/2017/12/07/savkat-mirzieev-uzbekiston-halkini-konstitucia-kuni-bilan-tabrikladi-tulik-nutk ).

14. Мирзиёев мажбурий меҳнатга барҳам берилганини айтди.08.12.2017.

(https://www.ozodlik.org/a/28904582.html ).