Гулшан Қораева: Сиздан адолат истаяпман ва Сиз адолатнинг ҳам, Ўзбекистон Конституциясининг ҳам кафолати эканлигингизга шубҳам йўқ

Ўзбекистон Республикаси Президенти

Ислом Абдуғаниевич Каримов номига

Қарши шаҳри, Ёшлар кўча 1 уйда яшовчи

Қораева Гулшан номидан

ОЧИҚ ХАТ

Ҳурматли Ислом Абдуғаниевич!

Мен Қораева Гулшан Тўраевна 1977 йилнинг 18 январида Қарши шаҳрида таваллуд топганман ва бугунги кунда Ўзбекистон Республикаси деб номланадиган давлатнинг фуқаросиман. Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Конституциясида мамлакат фуқароларининг сўз, виждон, меҳнат, тиббий хизматдан фойдаланиш эркинлиги, ҳамда сиёсий эркинликлари тўлиқ кафолатланган ва мен бу Конституцияни ҳурмат қиламан. Лекин уни менсимайдиганлар ҳам оз бўлсада, топилиб туради. Айниқса, унга итоат қилишга ва қонун устиворлигини таъмин этишга масъул бўлган шахслар томонидан фуқаронинг эрки бузилиши нотабиий кўринса керак.

Мен яқинда бошимдан ўтказганим бир воқеани Сизнинг номингизга очиқ мактуб йўллаш билан маълум қилмоқчиман. Шу йилнинг 29 сентябрь куни, тахминан соат 11.30 ларда менга телефон қўнғироғи бўлди. Гўшакни кўтардим. Симнинг нариги томонидаги шахс АҚШ элчихонаси ходими Мамет Аскаров экан.

”Биз бугун борамиз учраша оласизми?” – дея савол берди у ва “Нодир Аҳадовга ҳам билдириб қўйинг”- дея тайинлади.

Мен ҳам, Қаршилик Нодир Аҳатов ҳам – биз Ўзбекистон Инсон Ҳуқуқлари Жамиятининг фаол аъзоларимиз ва табиийки, биз билан учрашишни истаган чет эл элчихоналари, ёки халқаро ташкилотларнинг вакиллари бўлади. Аслида бу фаолиятимиз анча сусайиб қолган бўлсада, гоҳида келиб турадиган меҳмонлар билан суҳбат қуришимизга ҳам тўғри келиб туради.

Мен Нодир Ахатовга қўнғироқ қилдим ва бу қарз гапни етказиб қўйдим.
Кейин ногирон фарзандимни овқатлантирдим. Унга иссиқ ички кийим олиш мақсадида бозорга кетдим. Эски шаҳарни айланиб чиқдим, аммо излаган нарсамни топа
олмадим. Ҳиндистонлик тожирлар ярмаркасига ҳам бордим. У ерда ҳам бироз айландим. Чет эллик меҳмонларнинг келиши эса хаёлимдан хам чиқиб кетибди.Нон ва мевалардан олиб уйга қайтдим.

Кўчамиз бошида эса қўлларида пластик идиш (баклашка) кўтариб турган йигитларга кўзим тушди. Ҳайрон бўлдим. Тағин бир автомобиль ҳам турган экан. У йигит таниш эди. Мендан каердан келаётганимни сўради. “Бозордан” дея жавоб бердим. Роса телефон қилишган экан. Мобил телефонимни эса заряд олиш учун токга улаб кетган эдим.

”Мехмонлар келаётган эмиш” – деди  таниш ходим. Ҳайрон қолдим! Рости эсимдан чиққанди ва у йигит меҳмонлар масаласини ёдимга солди. .”Борманг“ – деди у менга. “Доим учрашиб турамиз, нега энди учрашмаслигим керак” – дедим.

Уйга кирсам, телефон жиринглаётган экан. Кўтардим!АҚШ элчихонаси
ходимлари мени кутиб турганликларини билдирди. Кўчага чиқсам ҳалиги машина йўқ эди. Индамай кетдим.

Айтилган манзилга бордим ва у ерда АҚШ элчилиги ходимларига вазиятни айтдим. Қарши шаҳридаги ”Умар ота чойхонаси” эди у манзил. Ўтирдик, ҳол-аҳвол сўрашди. Нодир Аҳатов эса мендан олдин бориб турган экан.

Мен уларга ҳукуматдан хурсанд эканлигимни билдирдим. Мактаб ўқувчилари ва колледж талабалари ҳаммаси  таьлим олишаётганини билдирдим. Ҳаммаси жойида ва рисолагидек. Мен ҳам ўз дардларимни билдирдим.Бу ёғи совуқ келаяпти, боламни қандай қилиб қишдан чиқаришимни ўйлаётганимни
айтдим. Биз нормал ҳолатда гаплашдик. Ҳукумат дағ-даға қиладиган бирон гап айтилгани йўқ эди.

Ҳар доимгидек олди қочди гаплар. Улар ҳам биздан ҳеч нарса сўрагани йуқ.
Бироз суҳбатлашиб,бўлганимиздан сўнг кеч бўлиб қолганлиги сабабли
турдик. Нодир Аҳатов ва мен бир томонга, улар эса бошқа томонга қараб
кетдик. Нодир ака мени уйгача кузатиб келди. Уйни олдида эса тағин машина турган экан. Ҳалиги таниш йигит машинадан тушди. Бироз гаплашган бўлдик. Мен ҳамма нарса яхши бўлганлигини айтдим.

“Нега бордингиз? Қачон кетдингиз?” – дея савол қўйди у.

“Мен кўчага чиқсам, машина йўқ экан, кетиб қолган экансизку. Менам
индамай кетавердим” – дедим ва қўшиб қўйдим – Жуда ҳам боришимни истамас экансиз, тўхтатиб қолинглар эди”.

Дарҳақиқат, нега менинг эркимни кимлардир чеклаши керак? Нима учун ким биландир суҳбатлашсам, бунинг учун бошқа бировдан рухсат олишим лозим? Кейин кўчада ҳам ҳеч ким йўқ эди, кўрмадим ҳеч кимни дейман ўйловга тушиб.

Йигит мени “шпион” деб атади. Ҳайронман, қанақсига мен шпион бўлишим мумкин? Қачондан буён шпионман бўлиб қолдим? Кекса момам (бувим) уйдан чиқдилар. Менга уришиб ҳам бердилар. Шундан сўнг  хайр
манзур қилдимда, уйга кириб кетдим. 1 октябрь дам олиш куни бўлди. 2
октябрда эса, тахминан соат 15.30 ларда кичик қизимни мактабига олиб боргандим. Қайтиб чиқаётгсам ҳалиги “танишим”, яъни ички ишлар ходими яна машинаси ичида мени пойлаб ўтирибди. Менга машинага чиқишни кераклигинии айтди. Дарров фаҳмладим.

“Майли чиқаман, аммо уйдагиларга айтишим керак!” – деб туриб олдим.

”Бошлиқ чақираяпди деди у.

У сизнинг бошлиғингиз, менинг бошлиғим эмас” – дедим. Ходимни
айтиши бўйича, бошлиқларнинг энг каттаси мени йўқлаётган экан. Катталар кўп бўлса, деб яна саволга тутдим. Бормасам бўлмаслигини билдирди у.

 Мен бормайман деганим билан босиб олиб кетишларини яхши биламан. Бир
неча бор бошимдан ўтган. Момомни олдиларига кирдим ва вазиятни
тушунтирдим. Кўчада гаплашиб оламиз дегани учун рози бўлгандим. Машинани елдай
учириб Қарши шаҳар ИИБ идорасига томон олиб кета бошлади.

“Агар машинани ўша томонга бурсангиз мен машинадан ўзимни ташлайман” дея дағдаға қила бошладим. Ташлашга ҳам тайёр тургандим. У йигит ўйлаб кўрди чамаси, бошлиғига қўнғироқ қилди. Нималарнидир келишиб олишди. У машинани Қарши шахар ИИБ дан  сал узоқроқдаги йўлга томон бурди. Қарши шаҳрида жойлашган 23 ўрта мактабнинг олд
дарвозаси томонга  машинани тўхтатганида, қаердандир бошлиғи етиб келди.

У Тошкент
шевасида гапирарди. Ўзининг ким эканлигини ҳам таништириб ўтирмади. Нега Америкаликлар билан гаплашганимни ва нега учрашувга борганимни сўради. Мен унга ҳам доимо бунақа учрашувлар бўлиб туришини билдирдим. Бунга тақиқ борлигини энди билаётганимни ҳам қўшиб ўтдим.

У менга Америка душман эканлигини таькидлай бошлади. Пахтага болалар чиқмаган, ўзим эса пахта билан шуғулланмай қўйганимга анча бўлганини айтдим. Нима
информация берганимни сурай бошлади бошлиқ.

“Пахта билан шуғулланмаганимни мендан кўра сизлар яхши биласизларку?
Уйдан чиқишга вақтим йўқ-ку” – дейман. Ногирон бола билан яшаётганлигимни ҳам эслатиб ўтдим. Рости ҳам далалаларга чиққаним йўқ –да!

Билмадим нега менга ёпишиб олишди экан. “Нега улар сен билан
учрашишади?” – деган ғалати саволни бериб қолди у. Чунки бунақа саволга жўялик жавоб беришнинг ўзи имконсиз ахир. У бошлиқ Америкаликларнинг ўзидан сўрай олмаса…

“Ҳокимлар билан учрашиши керак эди”- деди у. Бу саволни менга беришни
ўзи бир қизиқ эди! “Улардан сўранглар” – дедим. Яна жимлик чўкди. Мен
бўлсам кеч бўлаётгани учун хавотирлана бошладим. Уйда кекса момом ва
болаларим оч эди. ”Сени шпионлик қилаётганингни биласанми?” – деб савол қўйди у ва давом этди – ”Сени
ватандан чиқариб юборамиз! Сен ватанингни севасанми?” – деган
саволларни бера бошади. Албатта мен ватанимни севишимни ва халқни
хам севишимни билдирдим. Адолатсизликга қарши эканлигимни ҳам
таъкидлаб ўтдим. “Пахтамизни хеч ким олмаётлиги учун атайлаб шундай қилишаяпти”-деди бошлиқ.

“Хаммаси нарса жойида бўлса, ҳеч қанақа информация йўқ, нега булар бунча
бесаранжом?” – деб ўзимга савол бердим. .

“Қанча-қанча болалар ўлаяпти, ногирон бўлиб қолганини ҳам эшитгандим. Халқнинг боласи соғ бўлса яхши эмасми? – дейман бошлиққа юзланиб. Бошлиқ индамади.

“Сени фуқароликдан ўчириб юборамиз, чиқариб йўқ қиламиз”- деди у. Яна
нега деган саволни бердим. Бошлиқни билдиришича, мен америкаликларга шпион эмишман”(?). Яна ўйловга тушдим, Америкаликларни мен киргизиб келган бўлмасам.

“31 миллион ахолидан битта одам камайса нима бўлади? Ҳеч
нарса бўлмайди” – дейишганларидан сўнг ўтиб тушди.

“Америка душман экан алоқани узинглар, элчиларини чиқариб юборинглар” – дедим. Мана шундай қилиб менга ўлим билан тахдидни яхши тушундим. Бир неча йилдан бери қамоқда қолаётган Ғайбулло Жалиловникига борганимни нега нега ёзиб чиққанлигим билан қизиқишди. Хафа бўлганимни айтдим. “Онаси кўчада
туриб иссиқ урганини ва оқибатида ўлганидан эзилдим” – дейман. Онани ҳеч
ким тушунмайди деб айтдим. Хуллас менга у дейишди, бу дейишди анча
йиғладим. Аниқроғи, йиғлатишди. Қон босими кўтарила бошлади. Аҳволим ёмонлашаётганини ҳам сезиб ўтиргандим. Яна Американинг душманлигини таькидлай бошлашди.

”Чиқариб юборинглар” – дедим. Шундан сўнг бошлиқ машинадан тушиб
кетди. Мени уйга олиб бориб ташлашимни айтди. У йигит мени олиб келиб
уйда қолдирди. У ходим ҳам улар қасам ичганини ва хеч нарсадан
қайтмасликларини бот-бот такророрлади. Менга угрозами бу дедим.

”Бу сигнал  сизга”- деди у. Яхшиям хали ичкарида эмас эканман акс холда
нималар бўларди деб ўйлаб қолдим.

Шундан сўнг мен машинадан тушдим. Моможоним қараб ўтирган эканлар.
Кейин келганимдан сўнг аҳволим ёмонлашди. Қўл оёғим яхлаб
қолган, бурнимдан қон кета бошлади. Юзимни муздек сувга ювдим. Дори
ичдим.

Ҳурматли Президент, бошимдан ўтказганим, шу кўргулик менинг ҳуқуқимни поймол қилишга ўтадими? Нега энди мен биров билан учрашиб, суҳбатлашишим учун “шпион” бўлиб қолсам? Нега милиция ходимлари мени таҳқирлаши керак? АҚШ дан норозилар дунёда оз эмас. Агар бу давлат Ўзбекистон душмани бўлса, нега уларнинг элчилари мамлакат ичкарисида бемалол юришади? Нима учун мени ватандан чиқариб юбориш, ҳаттоки ўлдириш билан таҳдид қилишади?

Сиздан адолат истаяпман ва Сиз адолатнинг ҳам, Ўзбекистон Конституциясининг ҳам кафолати эканлигингизга шубҳам йўқ.

Ҳурмат билан Гулшан Қораева.

Қарши шаҳри.

8 октябрь 2015 йил.