Швециянинг қамоқхонаси ҳам ғалати экан

Европа мамлакатлардан бири бўлган Швеция мамлакатининг қонун
қоидаларига 2011 йил мен тан бергандим. Бугун ўтириб бир
эсладим. Ёшлигимдан велосипед минишни жуда ҳам яхши кўраман. Мени
велосипед ҳайдашимни Швецияда айни дамда яшаётган Тўлқин акамнинг ҳам ёдларидан кўтарилган экан.

“Юр магазинга айлантириб келаман”-деб қолдилар. Албатта ўзга мамлакат қизиқда мен учун. “Факат мен велосипед
билан бораман орқасига миниб оласанми?”-дедилар. Менга ортиқча велосипед борми ёки йўқлигини сўрадим.

Янгамнинг велосипедлари борлигини айтдилар.”Минишни биласанми”-деб қолдилар.- Вой нимага билмайман ака?
Билганда қандоқ-дедим.Акам велосипедни олиб чикдилар.

Хуллас йўлга тушдик.Акам йўл бошловчилар. Бир йўлакдан велосипед миниб кетавердик, акам ўтдилар мен эса машиналарни кўриб тўхтаб қолдим, машиналар ҳам мени кўриб тўҳтаб туришганини кўрдим.Акам “Ўтмайсанми?”-деб имо қилдилар.

Мен қотиб туравердим.Машиналар “баб-баб” қила бошлашди. Мен
эса ҳайрон эдим. Акамни ўзлари мен турган йўлга ўтдилар.”Нега ўтмайсан,
машиналар сени ўтишингни кутиб ўтиришибди, ўт тезроқ
йўлдан“-дедилар.

Мен эса ҳамон ғафлат уйкусида эдим. -Ака мен машиналар
ўтса, ортидан ўтаман дегандим, бу машиналар аксига олиб сира
ўтмайди-дедим тилга кириб.Акам тушунтира кетдилар:-“Бу велосипедликлар учун махсус йўлак, сен токи бу йўлдан ўтмагунингча, машиналар ўтмайди”-дедилар.

Ҳайратим яна ошди.ЎЗБЕКИСТОНДА машиналар ўтишини
кутиб турамизку? Бу менинг айбим эмасда, шунақа жойдан
келгандим-да. Акамга биз -тескари яшар эканмизда-дедим. Акам қонунларини тушунтириб кета бошладилар. Велосипед педалини бир айлантирсангиз бўлди экан.Минг билан кетар экан.Йуллари эса теп-текис, табиати ҳам гўзал бир мамлакат экан

.Мени ажаблантирган нарса шу бўлдики нега бу
мамлакатда кўчаларида милисани кўрмаганим эди…

— Шундай қилиб Швецияда милисани кўрмаганим қизиқтириб қолганди.Менинг қизиқишимга акам очиқлик киритдилар. ”Сен келган шаҳарда атиги бешта полиция ходимидан иборат”-дедилар.
Умуман тушунмадимда ўйлаб қолдим ё бу мамлакатда,жиноятчи йўқ ёки ҳеч ким полицияга ишга киришни истамаса керак….?

-Нега бунча кам ака?-деб савол бергандим.

“Бу ернинг ҳамма томонида камера ўрнатилган, камера орқали кузатиб
туришади. Ҳеч ким бу ерда қонундан ташқари ҳаракат қилмайди. Қонунга
хамма бирдек бўйсунади.Қонун ҳамма учун баробар”-дедилар.

Яна ўйловга толдим,

қандай қилиб шу даражага эришиш мумкин?
Нега бизда буни иложи йўқми?
Мана шунақа ўй гир-гир айланарди…
Йўлда кетавериб яна савол бердим акамга.
-Ака бу ерда спиртлик ичимлик ҳам борми, сотиладими?-дегандим.
Акамни айтишлари бўйича спиртлик ичимлик сотиладиган битта магазин бор экан.У ерда ҳар жума куни спиртлик ичимлик сотилар экан.

Нега энди айнан жума куни спиртлик ичимлик сотилиши мени янаям
ҳайратлантирди. Кейин билсам Европада ҳамма беш кун ишлар экан.Шанба, якшанба кунлари дам олиш ҳисобланар экан.Ичган инсон душанба кунигача трезвый бўлар экан-да-деган тушунчага келдим.Ўзига –ўзи ичиб юрилмас экан.

Бу мамлакатнинг тартибига, қонунларига тан бермай иложим ҳам йўқ эди.
Германия худудида бир қурилмага кўзим тушганди.Парракли бир нарса, узун симёғочда жойлаштирилган. Уни нималигини сўрагандим.
Менга айтишларича у шамол орқали электр энергия ишлаб чиқарар экан.

Ўша жойда бирдан ватаним кўз ўнгимга келди.
Бизда ҳам шунақа қурилмани қурса бўлмасмикан? Халқга, ватанни
ривожланиши учун асқотармиди-деган ўй келди ўшанда.Нега қуришмайди?

Ўлай агар нимани кўрган бўлсам, ўз ватанимда ҳам шундай нарсаларнинг
бўлишини ич-ичимдан жуда ҳам истардим.
Климат ўзгарилишиданми менинг бошим оғрий бошлади.Акамдан дорихона қаердалигини сўрадим.Бош оғриққа дори олишимни билдирдим.

“Қизиқ гапирасан бу ерда дорихоналарда дори беришмайди, қўлингда
рецептинг бўлмаса. Бу ер сенга Ўзбекистон эмас”-дедилар.
Ҳайрон қолдим,нега бу ерда касал бўлишмайдими?
Билсам касал бўлишар экан, шифокор кўригидан ўтмагунча, рецепт ёзиб
бермагунча дори олишни иложи йўқ экан.

У ерни шифокорлари бошингиздан, оёғингизгача текшириб кўргандан сўнгина дори ёзиб беришар экан. Ҳар қалай баьзи томонлардан бизнинг устунлик жойимизам бор экан ака дегандим ўшанда.
Бошимнинг оғриғи учун битта таблетка бердилар.
-Бу нима таблетка-дедим.
Оддий ўзимизнинг парацетамол таблеткамиз экан.
-Бу иситма туширадиган оддий дорику-дейман акамга.
“Ичинг кетса ҳам, бошинг оғриса ҳам, тишинг оғриса ҳам фақат шу дорини дорихонадан олишинг мумкин”-дедилар.

Европа мамлакатлари антибиотикни жуда кам ҳолатларда ишлатишар
экан. Умуман антибиотикдан узоқроқ юришар экан.Биз билан ер билан
осмонча фарқни ажратса бўларди.
-Нима бўлган тақдирда ҳам ўзимизни мамлакатимиз яхши экан,истаган
дорингизни кечаси ҳам топса бўлади –деб хурсанд бўлиб қўйдим
ич-ичимдан.

Бир томонимиз бор антибиотикни жуда кўп қўллаймиз. Антибиотикни зарари бор, буни яхши биламан…
Нима бўлган тақдирда ҳам шу дўхтирларимиз омон бўлсин, касал бўлсак даволашади…
Инсоннинг соғлигига ҳам жиддий ёндошишар экан. Инсон организмини дори билан заҳарламаслик учун ҳам шифокорнинг рухсатисиз дори-дармон олиб бўлмас экан.Шу учунам рецепт жорий қилинган экан.Кўпроқ гормон билан даволашар экан. Мана шу томони менга унча ёқмади рости!

Гормонни бизда доим қўллашмайди. Кучи етмаган организмларга ва кўпроқ операциялардан сўнг қўллашади.
-Ўзимни мамлакатимдан айланай- деб қўйдим. Бетоб бўлсангиз дўхтирларни олдига борсангиз,бўлди сизни даволаб қўйишади. Ё ёлғонми? Ростку бизнинг ҳам устунлик томонларимиз бор экан…

Швециянинг қамоқхонаси ҳам ғалати экан…У ерга кўпроқ хотинини урган
эркаклар қадам ранжида қилишар экан…

Гулшан Қораева

Ўзбекистон Инсон Ҳуқуқлари Жамияти

Қашқадарё вилоят бўлими раиси

11– июль, 2015-йил.